Een gebroken rib is vaak een pijnlijke blessure die veel gevolgen heeft voor je dagelijkse comfort en welzijn. Bewegen en bukken gaan moeizaam, en diep inademen, hoesten en niezen brengen een felle, stekende pijn met zich mee.

Dit artikel is een deel van onderstaand e-book: “Herstel van een gebroken rib”. Het e-book is gericht op personen die een ribfractuur hebben opgelopen en hiervan moeten herstellen. In het e-book staat beschreven hoe de revalidatie verloopt, hoe je complicaties voorkomt, leefstijladviezen, hoe je de fysieke belastbaarheid van je rug en ribben opnieuw kan opbouwen en meer.

Bekijk e-book


Inhoud van dit artikel:

Anatomie en functies van de ribben

Om het herstel van een gebroken rib beter te begrijpen, is het handig om eerst te weten hoe je ribben zijn opgebouwd. De meeste mensen hebben twaalf ribben aan elke kant van de borstkas, al komt het soms voor dat iemand er dertien heeft. In dit e-book gaan we uit van twaalf ribben per kant.

Het achterste deel van je ribben is met kleine gewrichtjes verbonden aan je borstwervels (thoracale wervelkolom), oftewel je middenrug. Vanuit daar lopen de ribben naar voren, waar ze via kraakbeenverbindingen vastzitten aan je borstbeen (sternum). De elfde en twaalfde rib worden ook wel “zwevende ribben” genoemd, omdat ze geen verbinding hebben met het borstbeen.

Ribgewricht
Ribkraakbeen
11e en 12e rib

De ribben kunnen vrij bewegen dankzij de gewrichtjes in je rug, de kraakbeenverbindingen aan de voorkant en hun gebogen vorm. Deze flexibiliteit maakt het mogelijk om diep in en uit te ademen. Je ribbenkast beweegt namelijk mee met je ademhaling, waardoor je longen zich goed kunnen uitzetten en je meer lucht kunt inademen.

Daarnaast vormen je ribben een stevige bescherming voor belangrijke organen tegen stoten of klappen van buitenaf. Je longen, hart en milt worden volledig omsloten door de ribbenkast. Ook je nieren, lever en maag worden deels beschermd.

Tot slot dienen je ribben als aanhechtingspunt voor verschillende spieren. De belangrijkste ademhalingsspier, het middenrif (diafragma), zit vast aan de onderzijde van je ribbenkast. Ook veel spieren van je buik, rug en borst hechten aan op je ribben.

Anatomie thorax
Diafragma

Soorten ribfracturen

Een rib kan op verschillende manieren breken. In sommige gevallen raakt ook het borstbeen (sternum) beschadigd.

Fractuur van één of meerdere ribben
Een enkele ribbreuk komt meestal voor na een “eenvoudige” val of botsing met een persoon of voorwerp. Meervoudige ribfracturen zie je vaker bij ongelukken met hoge impact, zoals een fiets- of auto-ongeluk of een ongeval op het werk.

Bilaterale ribfracturen
Als er zowel links als rechts van de wervelkolom ribben breken, spreken we van bilaterale ribfracturen. Dit komt vooral voor bij zware trauma’s.

Fractuur van het borstbeen en/of xiphoid
Bij een harde klap op de borst kan het borstbeen (sternum) breken. Onder aan het borstbeen zit het xiphoid, een puntig stukje kraakbeen waar buikspieren aan vastzitten. Ook dit deel kan bij een flinke impact beschadigen.

Scheuren van kraakbeenverbindingen
Naast botbreuken kunnen ook de kraakbeenverbindingen tussen je ribben en borstbeen scheuren. Dit kan erg pijnlijk zijn en langdurig klachten geven.

Oorzaken en risicofactoren voor het ontstaan van een gebroken rib

Oorzaken

Botfracturen kunnen ontstaan door diverse oorzaken, variërend van trauma tot onderliggende medische aandoeningen. De meest voorkomende oorzaken zijn:

  • Trauma: valpartijen, botsingen en verkeersongelukken zijn de meeste voorkomende oorzaken van een ribfractuur.
  • Osteoporose: een aandoening die de botdichtheid vermindert, oftewel botontkalking, en het risico op fracturen verhoogt. Vooral bij ouderen.
  • Overbelasting: herhaalde grote impact en stress op de ribben zoals bijvoorbeeld bij vechtsporters.
  • Medische aandoeningen: aandoeningen zoals kanker, infecties en genetische botziekten kunnen de botsterkte verminderen en het risico op fracturen verhogen. Osteoporose kan ook een gevolg zijn van bepaalde medische aandoeningen.

Risicofactoren

Risicofactoren die de kans op een botbreuk kunnen vergroten:

  • Leeftijd: ouderen hebben een hoger risico op een ribfractuur vanwege een verminderde botdichtheid en spierkracht. Vanaf ongeveer het 50e levensjaar treedt een versneld verlies van botdichtheid en spierkracht op, een natuurlijk proces dat bekendstaat als sarcopenie en kan leiden tot osteoporose.
  • Geslacht: vrouwen hebben een hoger risico op osteoporose en daarmee gerelateerde fracturen, vooral na de menopauze.
  • Voeding: een dieet dat arm is aan calcium en vitamine D kan de botsterkte verminderen.
  • Leefstijl: gebrek aan fysieke activiteit kan leiden tot zwakkere botten en een hoger valrisico. Roken en overmatig alcoholgebruik kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico op botfracturen.

Wist-je-datjes over ribben

Enkele interessante feitjes over ribben. Wist je dat:

  • ribfracturen nauwelijks bij kinderen voorkomen omdat op jonge leeftijd de ribben nog zeer flexibel zijn?
  • niet iedereen hetzelfde aantal ribben heeft? De meeste mensen hebben twaalf paar ribben, maar dertien paar is ook mogelijk.
  • de ribben aan elkaar bevestigd zijn met spieren? (Dat is het vlees wat gegeten wordt bij spare-ribs).
  • er een aandoening bestaat genaamd: "Kissing Rib Syndrome". Hierbij drukt de onderste zwevende rib tegen de bekkenrand aan, wat pijnklachten kan veroorzaken. Dit komt doordat tijdens het ouder worden de tussenwervelschijven krimpen en de afstand tussen de onderste zwevende rib en bekkenrand kleiner wordt. Het Kissing Rib Syndrome kan behandeld worden met een operatie waarbij de onderste zwevende rib verwijderd wordt.

Behandel mogelijkheden voor herstel van een gebroken rib: opereren of niet?

Net als bij veel andere botbreuken kan een ribfractuur op twee manieren behandeld worden: conservatief (zonder operatie) of operatief (met een operatie). Bij een conservatief beleid wordt er niet geopereerd. Je behandeling bestaat dan uit pijnstilling, fysiotherapie en adviezen over houding, ademhaling en rust. Bij een operatief beleid word je wél geopereerd. Ook daarna krijg je meestal fysiotherapie en pijnmedicatie om goed te kunnen herstellen. De keuze tussen deze behandelvormen hangt af van verschillende factoren, zoals:

  • De ernst en locatie van de ribfractuur.
  • Of er sprake is van een open botbreuk (waarbij bot door de huid steekt).
  • Of omliggende weefsels, zoals je longen, beschadigd zijn.

Een conservatief beleid bij een gebroken rib

In de meeste gevallen krijgt een ribfractuur een conservatieve behandeling. Onderzoek toont aan dat een operatie meestal geen sneller of beter herstel oplevert dan een niet-operatieve aanpak (1). Een operatie is dus vaak niet nodig.

Er zijn wel een paar voorwaarden om veilig voor een conservatief beleid te kunnen kiezen:

  • De botdelen moeten nog met elkaar in verbinding staan, zodat ze op natuurlijke wijze kunnen genezen.
  • Er mag geen sprake zijn van een open botbreuk (waarbij botweefsel door de huid steekt).
  • Er mag geen ernstige schade zijn aan omliggende weefsels zoals je longen.

Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, start de behandeling meestal met:

  • Pijnstilling.
  • Fysiotherapie.
  • Ademhalingsoefeningen.
  • Houdingsadviezen.
  • Voldoende rust, maar gedoseerde beweging.

Luister hierbij goed naar het advies van je arts of fysiotherapeut. Wanneer de botten voldoende zijn geheeld, kan oefentherapie worden ingezet om je lichaam weer sterker en fitter te maken.

Een operatief beleid bij een gebroken rib

Een operatie is nodig als een conservatieve behandeling geen optie is. Dat is bijvoorbeeld het geval bij:

  • Een open botbreuk (waarbij bot door de huid steekt).
  • Botstukken die ver van elkaar liggen en daardoor niet vanzelf kunnen genezen.

Ook in andere, ernstigere situaties wordt een operatie overwogen. Bijvoorbeeld bij een fladderthorax: een situatie waarbij één of meerdere ribben op meerdere plekken gebroken zijn. Dit veroorzaakt instabiliteit van de borstkas en kan leiden tot ernstige ademhalingsproblemen. Zonder ingreep kan dit levensbedreigend zijn.

Een andere reden voor een operatie is wanneer een ribfragment een long heeft doorboord. Dit kan een klaplong veroorzaken. Als het ribfragment nog in de long aanwezig is, kan het nodig zijn om dit operatief te verwijderen.

Tijdens een riboperatie worden de losse botdelen weer netjes tegen elkaar geplaatst. Dit gebeurt met behulp van kleine plaatjes en schroeven, zodat de ribben goed kunnen vastgroeien.

Handige (ergonomische) hulpmiddelen en tips voor thuis bij herstel van een gebroken rib

Thuisherstel na een ribfractuur kan uitdagend zijn, maar met de juiste hulpmiddelen, tips en ergonomische aanpassingen kun je het jezelf wat makkelijker maken.

Hulpmiddelen voor thuis: 

  • Rollator: handig bij het verplaatsen van voorwerpen, doordat je een bord of kopje thee op het rollatorblad kunt plaatsen.
  • Kussentje: ademhalingsoefeningen, niezen en hoesten is vaak pijnlijk na een ribfractuur. Het kan verlichting geven om voorzichtig met een kussentje lichte druk uit te voeren op de plek van de breuk tijdens ademhalingsoefeningen, niezen en hoesten.
  • Bad- en toiletbeugels: bieden extra steun en veiligheid in de badkamer. Voornamelijk benodigd wanneer je al moeite had om op te staan vanaf het toilet of uit bad.
  • Toiletverhoger: maakt het gemakkelijker om op te staan van het toilet. Voornamelijk benodigd wanneer je al moeite had om op te staan vanaf het toilet.
  • Douchestoel en antislipmat: bieden extra veiligheid in de badkamer.
  • Een comfortabele stoel: zorg voor een fijne stoel waar je lekker in zit.
  • Grijpstok: handig als je moeilijk bij de grond kunt komen.
    •  

Tips voor thuis:

  • Werkhoogte: zorg dat tafels, bureaus en werkbladen op een comfortabele hoogte zijn om overbelasting te voorkomen.
  • Veilige omgeving: verwijder thuis losse kleedjes, kabels en andere obstakels. Zorg voor ruime looppaden en goede verlichting.
  • Comfortabele kleding: draag kleding waarin je makkelijk kunt bewegen en jezelf makkelijk kunt aan- en uitkleden.
  • Noodnummers: maak een lijst van belangrijke telefoonnummers, zoals die van je huisarts, orthopeed, fysiotherapeut, thuiszorg, huishoudelijke hulp en naaste familie.
  •  

Pijnmanagement bij een gebroken rib

Tijdens de revalidatie van een ribfractuur zul je onvermijdelijk te maken krijgen met pijn en stijfheid in je ribbenkast, buik en rug. Deze symptomen zijn een normaal onderdeel van de revalidatie. Na een eventuele operatie kun je bovendien extra pijn ervaren door de operatiewond. Effectief pijnmanagement is daarom essentieel voor je comfort en welzijn.

Heftige pijn bij ademhalingsoefeningen, niezen en hoesten

Je ribben bewegen mee met iedere ademhaling. De belangrijkste spier voor dit proces is het diafragma. Deze spier is onder andere bevestigd aan de onderste zes ribben van beide zijden van je ribbenkast. Wanneer het diafragma zich aanspant, trekt het de longen naar beneden. Hierdoor ontstaat er ruimte in je borstkas en wordt er via je neus of mond lucht aangezogen. Bij een breuk in één van de onderste zes ribben kan dit flinke pijn veroorzaken. Hoe dieper je inademt, hoe groter de trekkracht op je gebroken rib – en dus ook hoe pijnlijker het wordt.

Veel mensen schakelen daardoor onbewust over op een oppervlakkige, snelle borstademhaling. Hierbij gebruiken ze hulpademhalingsspieren in de nek en borst in plaats van het diafragma. Dit lijkt minder pijnlijk, maar het heeft een belangrijk nadeel: de longen vullen zich minder goed met lucht. Hierdoor worden ze gevoeliger voor een longontsteking en infecties.

Daarom is het belangrijk om meerdere keren per dag ademhalingsoefeningen te doen en bewust te focussen op een rustige buikademhaling, ook al kan dit tijdelijk pijnlijk zijn. Een hulpmiddel hierbij is het ondersteunen van de pijnlijke plek met een kussentje tijdens ademhalen, niezen of hoesten. Leg het kussen zacht tegen je ribben en geef lichte druk – dit kan de pijn verlichten en de beweging beter opvangen.

Diafragma

Pijn en stijfheid tijdens bewegen

Bij een breuk in je arm of been krijg je vaak gips, een spalk of brace, zodat het bot in alle rust kan genezen. Bij een ribfractuur is dat niet mogelijk. Je ribben moeten blijven meebewegen met je ademhaling. Een rigide fixatie zoals gips zou dat belemmeren en kan leiden tot complicaties, zoals een verminderde longfunctie of te beperkte mobiliteit. Hierdoor ervaar je meestal voor minimaal zes weken pijn en stijfheid in je romp, vooral bij bewegingen zoals draaien, bukken of opstaan.

Soms worden rugbraces aangeboden bij een ribfractuur. Volgens medische richtlijnen worden deze echter niet aanbevolen, omdat er onvoldoende bewijs is dat ze het herstel bevorderen. Sterker nog: sommige onderzoeken tonen aan dat het dragen van een rugbrace juist kan leiden tot meer complicaties, zoals een longontsteking door een verminderde beweeglijkheid van de borstkas (2).

Het advies is daarom:

  • Blijf bewegen, ook al is het met pijn.
  • Maar doe dit met gezond verstand.
  • Forceer niets en luister naar de signalen van je lichaam.
  • Vooral in de eerste zes weken is voorzichtigheid belangrijk.

Houdingadviezen

De manier waarop je zit, ligt of staat heeft veel invloed op je pijnklachten. Te lang in één houding blijven kan pijn en stijfheid verergeren.

Daarom is het belangrijk om:

  • Regelmatig van houding te wisselen – het liefst iedere 30 tot 60 minuten.
  • Wissel liggen, zitten, staan en wandelen met elkaar af.
  • Combineer beweging met voldoende rustmomenten.

Beweging stimuleert het herstel, maar overbelasting kan juist tegenwerken. Vind dus een goede balans tussen actief blijven en je lichaam de nodige rust gunnen.

Medicatie

Voordat ik enkele veelgebruikte medicaties na een ribfractuur beschrijf wil ik benadrukken dat deze informatie slechts ter kennisgeving is en geen vervanging vormt voor medisch advies. Voor specifieke aanbevelingen over medicatiegebruik, raadpleeg altijd je behandelend arts of huisarts. Na een gebroken rib worden doorgaans twee soorten medicatie gebruikt:

  • Paracetamol: een veelgebruikte pijnstiller voor milde tot matige pijn, met weinig risico’s, zelfs bij langdurig gebruik. Vaak wordt paracetamol gecombineerd met een NSAID (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drug).
  • NSAID's: ontstekingsremmers zoals Ibuprofen of Naproxen helpen bij het bestrijden van pijn, zwelling en ontstekingen. Bij langdurig gebruik zonder een maagbeschermer kunnen deze medicaties maagklachten veroorzaken.

Bij hevige pijn kan de pijnstiller Oxycodon worden voorgeschreven. Dit gebeurt regelmatig bij ribfracturen door de pijn bij diepe ademhalingen, niezen en hoesten. Oxycodon is een opiaat en behoort tot de morfine-achtige medicijnen. Hoewel het effectief is in het verlichten van pijn, kan het bij langdurig gebruik een verslavende werking hebben. Dit betekent dat je ontwenningsverschijnselen kunt krijgen wanneer je stopt met het gebruik ervan. Daarnaast kan Oxycodon bijwerkingen hebben, zoals obstipatie. Ondanks deze mogelijke nadelen is het gebruik van Oxycodon gedurende een paar weken voor de meeste patiënten geen probleem. Bespreek het gebruik van deze medicatie altijd met je behandelend arts of huisarts, zodat je samen kunt bepalen wat voor jou het meest geschikt is.

De revalidatie van een gebroken rib

Zowel na een conservatief als operatief beleid vindt er in de eerste weken van de revalidatie een rustperiode plaats van ongeveer zes weken. In deze weken is het belangrijk om de gebroken rib(ben) de rust, tijd en ruimte te geven om te genezen. Aangezien je geen gebruik maakt van gips zal je hier zelf bewuster mee om moeten gaan dan wanneer je geïmmobiliseerd bent zoals bij een arm- of beenbreuk.

Ondanks de pijn in de eerste weken is het belangrijk om in beweging te blijven. Spierverlies en stijfheid – ook in andere delen van je lichaam – kunnen ontstaan tijdens of na een periode van inactiviteit. Door in beweging te blijven, behoud je je fysieke conditie zoveel mogelijk binnen je eigen mogelijkheden.
Dit draagt bij aan een soepeler verloop van je revalidatie, zowel op de korte als de lange termijn. Daarnaast verklein je de kans op complicaties zoals een longontsteking of trombose.

Je blijft in beweging door meerdere keren per dag kleine stukjes te wandelen. Probeer elk uur even door het huis te lopen. Ga daarnaast 3 tot 5 keer per dag naar buiten voor een korte wandeling van 5 tot 10 minuten.
Als dit goed gaat en de pijn beheersbaar blijft, kun je deze wandelingen rustig uitbreiden.

Beschik je thuis over een hometrainer of fietsergometer? Dan is dat een uitstekend hulpmiddel om je conditie te behouden, zolang de belasting past bij je klachten.

 

In het e-book wordt een volledig revalidatieplan uitgeschreven in drie fases inclusief oefeningen en specifieke beweeg adviezen.

Bekijk e-book


Langdurige restklachten na een gebroken rib

Het herstel van een ribfractuur verschilt per persoon. Factoren die hierbij een rol spelen zijn onder andere:

  • De ernst van de fractuur.
  • Je leeftijd.
  • Je algemene gezondheid en fitheid.
  • Hoe goed je je aan het behandelplan houdt (therapietrouwheid).

Over het algemeen vindt het grootste deel van je herstel plaats in de eerste drie tot zes maanden na de breuk. Merk je echter dat je na een jaar nog lichte pijn of stijfheid ervaart? Dat is niet ongewoon: uit onderzoeken blijkt dat zo’n 40% van de mensen met een ribfractuur na twaalf maanden nog steeds milde klachten heeft. Bovendien is ongeveer 29% van hen na een jaar nog niet volledig terug op het werk zoals vóór de breuk (3).


Specifieke aandachtspunten bij onderliggende aandoeningen

Er zijn in ieder geval twee aandoeningen die extra aandacht verdienen als het gaat om de revalidatie van een gebroken rib.

Osteoporose (botontkalking)
Heb je een ribfractuur opgelopen in combinatie met osteoporose? Dan is het extra belangrijk om valpartijen te voorkomen. Je botdichtheid is verminderd, waardoor de kans op een nieuwe ribbreuk groter is dan bij iemand zonder osteoporose. Let daarom op:

  • Zorg voor een veilige omgeving (geen losliggende tapijten of obstakels op de vloer).
  • Draag stevige schoenen om je balans te ondersteunen.

COPD (chronische longziekte)
Heb je naast osteoporose ook COPD? Dan kan hard hoesten extra risico’s met zich meebrengen. Door de kracht van een hevige hoest kan een rib weer scheuren of breken. Let daarom op:

  • Volg de hoesttechnieken aan die je fysiotherapeut je heeft geleerd om je ribben minder te belasten
  • Blijf je ademhalingsoefeningen doen om slijm zoveel mogelijk te voorkomen
  • Raadpleeg snel je behandelaar bij aanhoudend intensief hoesten, zodat er eventueel medicatie of een ander behandelplan kan worden ingezet

E-book “Herstel van een gebroken rib”

Het volledige e-book “Herstel van een gebroken rib” is gebaseerd op 21 wetenschappelijke bronnen, geschreven in heldere patiëntentaal. Ben je benieuwd naar meer waardevolle informatie en tips om jouw herstel nog effectiever te maken en te optimaliseren? Neem dan een kijkje bij dit e-book.

✅ Alle informatie voor jouw revalidatie
✅ Onderbouwde adviezen in heldere taal
✅ Praktische leefstijl tips voor effectief herstel

Bekijk e-book


Bronvermelding

E-book voor elk soort botbreuk

Naast dit specifieke e-book voor het herstel van een gebroken rib bieden wij ook het algemene e-book "Botbreuk herstel" aan met tips en adviezen die gelden voor elk soort botbreuk.