De revalidatie na de operatie van een achillespeesruptuur is een intensief en langdurig proces dat 8-12 maanden of langer in beslag kan nemen. In dit artikel lees je belangrijke informatie die je zal helpen tijdens de revalidatie. Wil je meer informatie over een effectief revalidatieproces en praktische tips om je herstel te ondersteunen? Bekijk ons uitgebreide e-book over herstel na een achillespeesruptuur.

Bekijk e-book

Inhoud:

Anatomie van de achillespees en kuitspieren

De functie van een pees is om het uiteinde van een spier te verbinden met een bot, vaak in de buurt van een gewricht. Pezen zorgen voor krachtoverdracht van aangespannen spieren op de botten en gewrichten, waardoor bewegingen ontstaan.

Onze kuitspieren bestaan in elk been uit twee grote spieren: de tweekoppige ‘gastrocnemius’, met daaronder de lange en brede ‘soleus’. De gastrocnemius bedekt de soleus vrijwel volledig. Beide spieren spelen een belangrijke rol bij de beweging van het enkelgewricht. Hun hoofdfunctie is het afzetten tijdens lopen, rennen en springen. Door de kracht van de kuitspieren kun je ook op je tenen staan.

Wanneer de kuitspieren richting de hiel lopen, komen ze samen in één grote peesplaat (het witte gedeelte onder de kuitspieren in de afbeeldingen). Verder naar beneden vormt deze peesplaat de definitieve achillespees. Deze is gemiddeld 1-2 cm breed en hecht aan op het hielbeen (calcaneus).

Wat gebeurt er bij een achillespeesruptuur?

Pezen zijn voornamelijk opgebouwd uit collageen, een eiwit dat zorgt voor stevigheid en treksterkte in ons spierskeletstelsel. Collageen komt voor in ons hele lichaam, zoals in botten, spieren, gewrichten, pezen en de huid. Daarnaast is elastine een belangrijk bestanddeel dat zorgt voor flexibiliteit in de pezen. Dit is belangrijk voor een gecontroleerde krachtoverdracht van spier naar pees en van pees naar bot.
De achillespees is de sterkste pees van ons lichaam. Deze kan krachten opvangen van 4 tot 7 keer ons lichaamsgewicht (1). Desondanks kan de achillespees scheuren, geheel of gedeeltelijk.

Een achillespeesruptuur is een typische sportblessure. Het ontstaat wanneer er een grote kracht met hoge snelheid op de kuitspier terechtkomt, waardoor deze plotseling op een forse rek wordt gebracht. Voorbeelden hiervan zijn een krachtige sprong met gestrekte knie of een plotselinge dorsaalflexie onder grote kracht (het omhoog brengen van de voet, alsof je op je hielen loopt) (2). De grote kracht, gecombineerd met de snelheid, en soms een onverwacht moment kunnen zorgen voor een te hoge belasting op de achillespees, waardoor deze scheurt.

Behandelmogelijkheden: conservatief of operatief

De belangrijkste factor voor de keuze om niet te opereren is de mate van de ruptuur. Bij een partiële (gedeeltelijke) ruptuur wordt vaak gekozen voor een conservatief beleid. De pees is dan gedeeltelijk intact, wat gunstig is voor natuurlijk herstel zonder de noodzaak van een operatie.

Bij een volledige achillespeesruptuur wordt beoordeeld of de twee uiteinden van de pees ter hoogte van de ruptuur nog tegen elkaar aanliggen en met elkaar in verbinding staan. Als dit het geval is, wordt er vaak gekozen voor een conservatieve behandeling. De patiënt krijgt dan vaak gips om de voet en het onderbeen, waarbij de voet in een ‘spitsstand’ wordt gezet (plantairflexie: de voet wijst naar beneden). Hierdoor krijgt de achillespees de nodige rust en ruimte om te herstellen.

Het voordeel van een conservatief beleid ten opzichte van een operatieve behandeling is dat er geen operatiewond ontstaat. Hierdoor is er een lagere kans op complicaties, zoals een slechte wondgenezing of infectie. Dit is een belangrijk aspect dat door de arts wordt meegenomen in de beslissing.

Een nadeel van een conservatief beleid is dat er een iets grotere kans is op een re-ruptuur. Dit geldt vooral voor competitieve sporters of mensen met zwaar fysiek werk. Bij deze groepen is er een iets verhoogd risico op het opnieuw scheuren van de achillespees in vergelijking met patiënten die geopereerd zijn.

In de meeste gevallen wordt toch voor een conservatieve behandeling gekozen, mits dit mogelijk is en de peesuiteinden tegen elkaar aanliggen en met elkaar in verbinding staan.

Als de peesuiteinden niet meer in verbinding staan, verkleint dit de kans op succesvol herstel. In dat geval kan de arts adviseren om te opereren, waarbij de gescheurde peesuiteinden aan elkaar worden gehecht. Een voordeel van een operatieve ingreep is dat je enkele weken eerder je dagelijkse activiteiten, zoals lopen, fietsen en lichte huishoudelijke taken, kunt oppakken.

Na twaalf maanden is er geen significant verschil in functie, herstel of eindresultaat tussen patiënten die geopereerd zijn en patiënten die conservatief zijn behandeld (3).

Handige ergonomische hulpmiddelen en tips voor thuis

Bekijk je eigen situatie en overweeg de volgende hulpmiddelen en tips voor thuis.

Hulpmiddelen voor thuis:

  • Krukken: noodzakelijk in de eerste weken van je revalidatie.
  • Rollator: handig bij het verplaatsen van voorwerpen, doordat je een bord of kopje thee op het rollatorblad kunt plaatsen.
  • Bad- en toiletbeugels: bieden extra steun en veiligheid in de badkamer.
  • Toiletverhoger: maakt het gemakkelijker om op te staan van het toilet.
  • Douchestoel en antislipmat: bieden extra veiligheid in de badkamer.
  • Bedhulpmiddelen: bedbeugels voor het in- en uit bed komen.
  • Een comfortabele stoel: zorg voor een fijne stoel waar je lekker in zit.
  • Krukje: in de eerste weken dien je het geopereerde been hoog te leggen. Dit bevordert de bloedcirculatie en vermindert zwelling.
  • Grijpstok: handig als je moeilijk bij de grond kunt komen.

Tips voor thuis:

  • Werkhoogte: zorg dat tafels, bureaus en werkbladen op een comfortabele hoogte zijn om overbelasting te voorkomen.
  • Veilige omgeving: verwijder thuis losse kleedjes, kabels en andere obstakels. Zorg voor ruime looppaden en goede verlichting.
  • Comfortabele kleding: draag kleding waarin je makkelijk kunt bewegen en jezelf makkelijk kunt aan- en uitkleden.
  • Noodnummers: maak een lijst van belangrijke telefoonnummers, zoals die van je huisarts, orthopeed, fysiotherapeut, thuiszorg, huishoudelijke hulp en naaste familie.

Pijnmanagement na een achillespeesruptuur

Het is normaal om tijdens de revalidatie van een achillespeesruptuur pijn te ervaren. Daarnaast kan er door de operatie meer pijn ontstaan door de operatiewond. Effectief pijnmanagement is belangrijk voor je comfort en welzijn. Dit omvat zowel medicatie als adviezen over beweging en houding

Medicatie

Na een achillespeesruptuur worden doorgaans twee soorten medicatie gebruikt:

  • Paracetamol: een veelgebruikte pijnstiller voor milde tot matige pijn, met weinig risico’s, zelfs bij langdurig gebruik. Vaak wordt paracetamol gecombineerd met een NSAID (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drug).
  • NSAID's: ontstekingsremmers zoals Ibuprofen of Naproxen helpen bij het bestrijden van pijn, zwelling en ontstekingen, maar kunnen maagklachten veroorzaken bij langdurig gebruik.

Houdingsadviezen

De houding van je geopereerde been kan pijnklachten beïnvloeden.
Wanneer je bijvoorbeeld je been te weinig hoog legt en je niet houdt aan voorgeschreven oefeningen, kan overmatig vocht in je onderbeen lastiger verwerkt worden door je lichaam. Dit heeft pijn en overmatig zwelling in je onderbeen tot gevolg. Het kan helpen om je been op een krukje te leggen om zwelling in je voet en onderbeen te verminderen. Echter kan het te lang hoog leggen ook pijnklachten veroorzaken. Wissel houdingen af. Bij langdurige immobilisatie kunnen andere fysieke klachten ontstaan, zoals meer stijfheid en pijn bij al langer rugklachten. Het is dan belangrijk om de rest van je lichaam in beweging te houden binnen de mogelijkheden die je hebt.

Pijn aan achillespees

Voorkomen van complicaties

Na elke operatie bestaat er een kleine kans op enkele complicaties. Door je bewust te zijn van deze complicaties en hiernaar te handelen in je dagelijkse patronen en leefstijl verklein je de kans op het krijgen van deze complicaties.

Diepe Veneuze Trombose (DVT)

Langdurige rust en immobilisatie kan de bloedcirculatie verminderen, wat het risico op bloedstolsels in bloedvaten verhoogt. Een bloedstolsel kan een bloedvat afsluiten en de bloeddoorstroming blokkeren. Dit wordt trombose genoemd. Symptomen van trombose zijn zwelling, warmte, pijn, kramp, en een rode, glanzende huid. Het gevaar is dat het stolsel naar de longen kan reizen en een longembolie kan veroorzaken, wat levensbedreigend kan zijn.

Het risico op trombose is verhoogd in de eerste weken na de operatie en bij mensen met een medische voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten of trombose. Om het risico te verminderen, kan een bloedverdunner zoals Fraxiparine worden voorgeschreven. Daarnaast is het van belang om je aan de voorgeschreven adviezen en oefeningen te houden om de bloedcirculatie op orde te houden. Eventueel kunnen steunkousen of een Tubi-grip bijdragen aan het verminderen van zwelling in je benen.

Infecties

Na een operatie is er een verhoogd risico op infectie. Infecties ontstaan wanneer micro-organismen zoals bacteriën of virussen de operatiewond binnendringen en zich vermenigvuldigen. Symptomen kunnen roodheid, zwelling, warmte, pijn, koorts, pus, of een slechte geur zijn. Ter voorkoming van infecties moet je eventuele voorgeschreven antibiotica gebruiken, de wond schoon en droog houden, je handen goed wassen bij het verbinden van de wond, gezonde voeding nuttigen om je immuunsysteem te ondersteunen en roken en alcohol vermijden.

Vertraagde genezing van de operatiewond

Een goede genezing van de operatiewond is belangrijk. Een vertraagde genezing kan leiden tot het later oppakken van je allerdagelijkste bezigheden, een verhoogde kans op infecties en een minder fraai litteken. De belangrijkste factoren voor een goede genezing van de wond is een gezond voedingspatroon en het vermijden van roken.

Re-ruptuur

Een re-ruptuur is het opnieuw (volledig) scheuren van de achillespees. De kans is iets groter bij conservatieve (niet-operatieve) behandelmethoden, competitieve sporters en mensen met zwaar fysiek werk. Een re-ruptuur ontstaat meestal in de eerste maanden van de revalidatie. Het is van belang om goed naar de adviezen van je fysiotherapeut te luisteren en gedoseerd je activiteiten en sport weer op te pakken. Luister naar je lichaam en voorkom het negeren van pijnsignalen of ander ongemak.

Voedingsadviezen na achillespeesruptuur

De onderstaande voedingsadviezen gelden gedurende je gehele revalidatie.

  • Eet volgens de Schijf van Vijf:
    Het belangrijkste advies. Probeer te eten volgens de Schijf van Vijf voor een solide basis in je voedingspatroon en je algemene gezondheid. Dit helpt automatisch om je alle andere adviezen efficiënt toe te passen. Probeer zoveel mogelijk voedingsstoffen uit voeding te halen en overweeg daarna pas supplementen. Een uitzondering hierin kan zijn een collageen I supplement waarover je straks meer leest.
  • Consumeer voldoende calorieën:
    Belangrijk voor een ieder, maar extra relevant als je ondergewicht hebt. Voldoende calorieën zijn belangrijk voor de cel opbouw in je gehele lichaam.
  • Consumeer voldoende eiwitten:
    Eiwitten zijn essentieel voor de opbouw van veel andere soorten weefsels in je lichaam waaronder spiermassa en huid. Daarnaast bestaat je achillespees uit collageen, wat voornamelijk te vinden is in dierlijke eiwitten. Indien je geen dierlijke eiwitten consumeert kan het lichaam ook zelf collageen produceren waarbij vitamine C van belang is.
  • Consumeer voldoende vitamine D:
    Vitamine D draagt bij aan de productie van collageen. Er zijn aanwijzingen dat een tekort aan vitamine D mogelijk kan leiden tot een verminderde genezing van peesblessures.
  • Consumeer voldoende vitamine C:
    Vitamine C draagt bij aan wondgenezing van de operatiewond en ook aan de productie van collageen door het lichaam. Minder sterk is bewezen dat een tekort aan vitamine C kan leiden tot een verminderde wondgenezing en herstel van peesblessures.
  • Consumeer voldoende omega-3:
    Er zijn aanwijzingen dat omega-3 de klachten bij chronische peesontstekingen mogelijk kan verminderen. Er zijn vermoedens dat dit effect voordelig kan zijn in het herstel van een achillespeesruptuur.
  • Hydrateer. Drink voldoende water:
    Goede hydratatie is belangrijk voor de orgaanfunctie, het immuunsysteem, het voorkomen van infecties, obstipatie en trombose.

Optioneel:

  • Gebruik een collageen I supplement:
    Er is enig bewijslast beschikbaar die concludeert dat het gebruik van een collageen I supplement mogelijk kan zorgen voor een beter en sterker herstel bij peesblessures.

Het revalidatietraject na operatie van een achillespeesruptuur:

De protocol van de revalidatie na een operatie na een achillespeesruptuur kan verschillen per ziekenhuis. Luister daarom altijd naar je eigen behandeld arts en fysiotherapeut. Een voorbeeld van een veelgebruikte indeling is het onderstaande protocol.

Week 1 (0-7 dagen na de operatie)

  • Verwijder na 48 uur eventueel drukverband.
  • Houd rust. Voorkom elke belasting op je geopereerde been.
  • Leg je been hoog om de bloedcirculatie te optimaliseren.
  • Je mag je geopereerde been niet belasten, gebruik altijd twee krukken.
    (Houd je geopereerde been in de lucht tijdens het lopen met twee krukken).

Week 2

  • Start met fysiotherapie.
  • Start met de Achillotrain met hakverhoging en met zooltje.
  • Je mag je been belasten met gebruik van Achillotrain én twee krukken op geleide van pijn. Voorkom overbelasting en het negeren van pijnsignalen.
  • Deze week wordt gestart met het gedoseerd opbouwen van je loopafstand met krukken.
  • Je mag oefeningen doen met de Achillotrain aan.
    (Beweeg je tenen naar je toe tot maximaal 90 graden).
  • Bij douchen en slapen mag de Achillotrain af.

Week 3 en 4

  • Draag de Achillotrain nog steeds de gehele dag.
  • Je mag je been belasten zonder krukken, maar met Achillotrain.
  • De korte loopafstanden worden steeds verder uitgebreid.
  • Start met fietsen op een hometrainer met Achillotrain.
  • Belast op geleide van de pijn. Gebruik krukken indien benodigd.

Week 5 en 6

  • Draag de Achillotrain nog steeds de gehele dag, maar bouw de hakverhoging en zooltje af.
  • Je mag je been belasten zonder krukken maar met Achillotrain zonder hakverhoging en zooltje.
  • Loopafstanden worden verder uitgebreid.
  • Fietsen op een hometrainer met Achillotrain zonder hakverhoging en zooltje.
  • Belast op geleide van de pijn. Gebruik krukken indien benodigd.

Week 7 - 12

  • Start met fysieke training zonder Achillotrain onder begeleiding van een fysiotherapeut.
  • Rustig blijven bewegen tijdens de oefeningen.
  • Wandelingen van 10-15 minuten zijn toegestaan.
  • Explosieve bewegingen zijn nog niet toegestaan.
  • Springen en hardlopen is nog niet toegestaan.
  • Start met buiten fietsen.
  • Belast op geleide van de pijn. Gebruik krukken indien benodigd.

Week 12 - 52+

  • Opstart sprongvormen.
  • Opstart gedoseerd toevoegen van explosievere been oefeningen.
  • Maak wandelingen van 30 minuten tot langer.
  • Volledig terugwinnen van lenigheid, kracht, balans en stabiliteit.
  • Indien al het bovenstaande goed gaat/hersteld is, dan is het veilig om rustig op te starten met fysiek zware werkzaamheden, hardlopen en plyometrie.

Indien hardlopen en plyometrie goed gaat/hersteld is, dan is het veilig om rustig op te bouwen en terug te keren naar explosieve sporten waarin wordt gerend, gesprint en gesprongen. Dit moment is zeer persoonsafhankelijk en kan voor de één 6 maanden na de operatie zijn en voor een ander 9-12 maanden.

Revalidatie achillespeesruptuur

De terugkeer naar fietsen en autorijden

Het hervatten van fietsen en autorijden betekent een aanzienlijke verruiming van je mobiliteit, actieradius en zelfstandigheid. Het is dan ook begrijpelijk dat patiënten zo snel mogelijk weer achter het stuur willen kruipen. In overleg met je fysiotherapeut bepaal je wanneer het weer veilig is om te gaan autorijden en fietsen. Het belangrijkste is dat je veilig kunt op- en afstappen van de fiets, in- en uit de auto kan gaan en goed kan anticiperen op (onverwachte) situaties.

Let op: het komt voor dat verzekeraars gemaakte schade niet vergoeden wanneer je een verkeersongeluk veroorzaakt terwijl je een brace of gips om een arm of been had ten tijde van het ongeluk. Bovendien breng je andere weggebruikers in gevaar indien je minder goed kan reageren op situaties op de weg.

De terugkeer naar sport en zware werkzaamheden na een achillespeesruptuur

In het proces van volledig herstel komt het moment waarop je jouw sport(en) en fysieke hobby’s weer kunt oppakken. Voor sommige activiteiten hoef je niet per se volledig hersteld te zijn om weer te beginnen. Dit geldt vooral voor sporten en hobby’s waarbij je in je eigen tempo kunt bewegen en waarbij je niet hoeft te anticiperen op of te reageren op een tegenstander of andere personen.

Wat moet je weer kunnen?

Het moment waarop je je sport of hobby weer kunt hervatten, hangt af van de fysieke status en functies van je geopereerde been en de rest van je lichaam. Het is belangrijk dat je een bijna volledig herstel hebt bereikt van de lenigheid (Range of Motion) van je enkel en voet. Daarnaast is het van belang om de éénbenige balans en stabiliteit van je geopereerde been op hetzelfde niveau te krijgen van je niet-geopereerde been.

Tenslotte zorg je dat de kracht van je geopereerde been bijna gelijk is aan dat van je niet-geopereerde been. Bij voorkeur minstens 90% van de kracht van de gezonde zijde. Stel dat je op je niet-geopereerde rechterbeen 20 calf raises kan doen (tenenstand op een verhoging), dan zou je geopereerde linkerbeen minstens 18 calf raises moeten kunnen.

E-book “Herstel na operatie van een achillespeesruptuur”

Het volledige e-book “Herstel na operatie van een achillespeesruptuur” is gebaseerd op 29 wetenschappelijke bronnen, geschreven in heldere patiëntentaal. Ben je benieuwd naar meer waardevolle informatie en tips om jouw herstel nog effectiever te maken en te optimaliseren? Neem dan een kijkje bij dit e-book.

✅ Alle informatie voor jouw revalidatie
✅ Onderbouwde adviezen in heldere taal
✅ Praktische leefstijl tips voor effectief herstel

Bekijk e-book

Bronvermelding

+26 overige wetenschappelijke bronnen in het e-book “Herstel na operatie van een achillespeesruptuur”.